Diyabetik retinopati, diyabetin en yaygın göz komplikasyonlarından biridir ve gelişmiş ülkelerde çalışma çağındaki yetişkinler arasında körlüğün önde gelen nedenlerinden biridir. Bu yazıda, diyabetik retinopatinin ne olduğu, belirtileri, risk faktörleri, teşhis yöntemleri ve mevcut tedavi seçenekleri hakkında detaylı bilgi bulacaksınız.

Diyabetik Retinopati Nedir?

Diyabetik retinopati, uzun süreli yüksek kan şekeri seviyelerinin retina damarlarına zarar vermesi sonucu ortaya çıkan bir göz hastalığıdır. Retina, gözün arka kısmında bulunan ve görüntüleri beyne ileten ışığa duyarlı tabakadır. Diyabetik retinopati, bu tabakadaki kan damarlarının zarar görmesi ve işlevini yitirmesiyle karakterizedir.

Diyabetik Retinopati Evreleri

Diyabetik retinopati genellikle iki ana evrede incelenir:

1. Nonproliferatif Diyabetik Retinopati (NPDR):
   • Erken evre
   • Retina damarlarında mikroanevrizmalar (küçük baloncuklar) oluşur
   • Damar duvarları zayıflar ve sızıntı yapabilir
   • Üç alt evresi vardır: Hafif, orta ve şiddetli NPDR
2. Proliferatif Diyabetik Retinopati (PDR):
   • İleri evre
   • Retinada yeni, anormal kan damarları oluşur (neovaskülarizasyon)
   • Bu damarlar kolayca kanayabilir ve ciddi görme kaybına neden olabilir

Diyabetik Retinopatinin Belirtileri

Erken evrelerde genellikle belirti vermez, bu nedenle düzenli göz muayeneleri çok önemlidir. İlerleyen evrelerde görülebilecek belirtiler:

1. Bulanık veya dalgalı görme
2. Görüş alanında karanlık veya boş alanlar
3. Renk algısında değişiklikler
4. Ani görme kaybı
5. Gözde uçuşan noktalar veya şekiller (floaters)
6. Gece görüşünde bozulma

Risk Faktörleri

Diyabetik retinopati riskini artıran faktörler şunlardır:

1. Diyabet süresi (en önemli risk faktörü)
2. Kötü kan şekeri kontrolü
3. Yüksek tansiyon
4. Yüksek kolesterol seviyeleri
5. Gebelik
6. Sigara kullanımı
7. Obezite
8. Genetik faktörler

Teşhis Yöntemleri

Diyabetik retinopati teşhisi için kapsamlı bir göz muayenesi gereklidir. Teşhis yöntemleri şunları içerir:

1. Dilate Fundus Muayenesi:
   • Göz bebeği genişletilerek retina detaylı incelenir
   • Retina damarları, kanamalar ve ödem kontrol edilir
2. Optik Koherens Tomografi (OCT):
   • Retinanın kesitsel görüntülerini oluşturur
   • Retina kalınlığını ve ödemini değerlendirir
3. Fundus Floresein Anjiyografi (FFA):
   • Retina damarlarını ve olası sızıntıları gösterir
   • Damar tıkanıklıkları ve yeni damar oluşumları tespit edilir
4. Optik Koherens Tomografi Anjiyografi (OCTA):
   • Kontrast madde kullanmadan retina damarlarını görüntüler
   • Mikrovasküler değişiklikleri gösterir
5. Ultrason:
   • Özellikle vitreus kanaması durumunda retinanın değerlendirilmesinde kullanılır

Tedavi Yöntemleri

Diyabetik retinopatinin tedavisi, hastalığın evresine ve ciddiyetine göre değişir:

Erken Evre Tedavisi:

1. Kan Şekeri Kontrolü:
   • HbA1c seviyesinin %7’nin altında tutulması hedeflenir
   • Düzenli insülin veya oral antidiyabetik ilaç kullanımı
2. Kan Basıncı Kontrolü:
   • Hipertansiyonun kontrol altına alınması
3. Kolesterol Kontrolü:
   • Lipid seviyelerinin düzenlenmesi
4. Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
   • Sigarayı bırakma
   • Sağlıklı beslenme
   • Düzenli egzersiz

İleri Evre Tedavisi:

1. Lazer Fotokoagülasyon:
   • Panretinal fotokoagülasyon (PRP): Proliferatif retinopatide kullanılır
   • Fokal lazer: Maküla ödeminde kullanılır
2. İntravitreal Enjeksiyonlar:
   • Anti-VEGF ilaçlar (Ranibizumab, Aflibercept)
   • Steroidler (Deksametazon implant, Triamsinolon)
3. Vitrektomi:
   • İleri evre proliferatif retinopatide veya vitreus kanamasında cerrahi müdahale

Önleme ve Takip

Diyabetik retinopatiyi önlemek veya ilerlemesini yavaşlatmak için:

1. Kan şekeri seviyelerini sıkı kontrol altında tutun
2. Düzenli göz muayeneleri yaptırın:
   • Tip 1 diyabetliler: Tanıdan 5 yıl sonra yıllık muayene
   • Tip 2 diyabetliler: Tanı anında ve sonrasında yıllık muayene
3. Kan basıncınızı kontrol altında tutun
4. Kolesterol seviyelerinizi düzenli olarak kontrol ettirin
5. Sağlıklı beslenin ve düzenli egzersiz yapın
6. Sigarayı bırakın
7. Alkol tüketimini sınırlayın

Diyabetik retinopati, erken teşhis ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Ancak, tedavinin başarısı büyük ölçüde hastanın diyabet yönetimine ve düzenli göz kontrollerine bağlıdır. Diyabet hastasıysanız, görme ile ilgili herhangi bir değişiklik yaşamasanız bile, düzenli göz muayenelerini ihmal etmeyin. Erken teşhis ve müdahale, görme kaybını önlemek için kritik öneme sahiptir.

Unutmayın, diyabet yönetimi sadece kan şekeri kontrolünden ibaret değildir. Göz sağlığınız da bu sürecin önemli bir parçasıdır. Sağlıklı bir yaşam tarzı ve düzenli tıbbi kontroller, hem genel sağlığınızı hem de göz sağlığınızı korumada size yardımcı olacaktır.